Co wyróżnia przedsiębiorcę?

Co wyróżnia przedsiębiorcę?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2013 roku w Polsce jest około 1, 67 mln aktywnych przedsiębiorców. Na przestrzeni lat ich liczba wzrasta. W roku 1997 własną działalność gospodarczą prowadziło 1,58 mln osób. 

Z czego aż 99,8% podmiotów stanowią mikro i średnie przedsiębiorstwa. Z drugiej jednakże strony dane Eurobarometru pokazują, że w Polsce nadal odnotowuje się wysoki wskaźnik ogłaszanych porażek biznesowych. Nasz kraj zajmuje pod tym względem drugie miejsce - tuż po Hiszpanii. Obecnie otwierając własną działalność gospodarczą mamy możliwość skorzystać z dofinansowania na rozwój własnego biznesu lub pozyskać środki na tzw. „start”. Niektóre z tych programów promują Powiatowe Urzędy Pracy, gdyż jednym 

z kryteriów otrzymania wsparcia finansowego jest posiadanie statusu osoby bezrobotnej. Samozatrudnienie staje się, więc metodą na obniżenie wskaźnika bezrobocia-, jeśli nie możesz znaleźć pracy na etacie, spróbuj otworzyć własny biznes. Na co dzień słyszymy, że Polacy są niezwykle przedsiębiorczym narodem. Program telewizyjny produkcji TVN- „Polak potrafi” wydaje się tą hipotezę potwierdzać. Kiedy zaś wejdziemy na stronę mamstartup.pl uświadomimy sobie, jak wiele kreatywnych pomysłów drzemie w umysłach polskich przedsiębiorców. Czytając o takich przedsięwzięciach biznesowych jak: Audioteka, IVONA czy Shoplo zaczynamy zdawać sobie sprawę, że podstawą sukcesu jest innowacyjny produkt. Gdybyśmy byli „świeżo” po lekturze biografii - Stev Jobs dodalibyśmy jeszcze wizję, jako fundament powodzenia w biznesie. Zaś książka Richarda Bransona „Zaryzykuj- zrób to!” przekonuje nas, że nie ma biznesu bez ryzyka. Należy, zatem urzeczywistniać swoje pomysły.

Co wyróżnia przedsiębiorców, którzy z powodzeniem rozwijają swoje firmy? Czy możemy mówić o pewnych predyspozycjach osobowościowych?

Obecnie znaczna część badań nad cechami osobowości wykorzystuje model pięcioczynnikowy tzw. Wielką Piątkę, który zakłada, że struktura osobowości człowieka dorosłego jest stała i raczej niezależna od wpływów kultury. Costa i McCrae opisują osobowość za pomocą 5 wymiarów:

• Neurotyczność- wskazuje na poziom odczuwanych emocji negatywnych,
• Ekstrawersja- określa aktywność, zapotrzebowanie na poszukiwanie stymulacji oraz dążenie do zwierania kontaktów towarzyskich, wiąże się z odczuwaniem emocji pozytywnych,
• Otwartość na doświadczenia, czyli otwartość na nowość,
• Ugodowość- określa skłonność do współpracy,
• Sumienność- cecha określająca potrzebę osiągnięć oraz konsekwencję w realizacji celów.

Zhao i współpracownicy przeprowadzili metaanalizę badań dotyczących osobowościowych uwarunkowań przedsiębiorczości. Badacze skupili się na porównaniu dwóch grup- przedsiębiorców i menadżerów. Łącznie przeanalizowali 23 badania, które wyszukano za pomocą elektronicznej bazy artykułów naukowych. Badacze wyselekcjonowali tylko te, które spełniały ich kryteria. Niewiele z tych badań uwzględniało wymiary Wielkiej Piątki, dlatego zdecydowano się na zastosowanie procedury polegającej na zaklasyfikowaniu cech osobowości (wykorzystanych w badaniach) do wymiarów opisywanych w modelu Costy
i McCrae za pomocą sędziów kompetentnych. Wyniki metaanalizy okazały się być zgodne
z przewidywaniami zespołu i ujawniły kilka różnic. Przedsiębiorcy są mniej neurotyczni niż menadżerowie, bardziej otwarci na doświadczenia, mniej ugodowi oraz uzyskują wyższy wskaźnik w skali sumienności. Największą różnicę zaobserwowano właśnie
w ostatniej skali- sumienność, zaś ekstrawersja jest czynnikiem, w którym nie odnotowano żadnych różnic. W artykule „Przegląd metaanaliz dotyczących związku cech osobowości
i przedsiębiorczości. W stronę modelu badań” jego autorzy (dr Kurczak, dr Kaczmarek- Kurczak) podkreślają, że cechy osobowości w modelu Wielkiej Piątki są ważnym, ale wciąż słabym predyktorem zamiaru bycia przedsiębiorcą. Na wyniki wpływa również moment,
w którym przeprowadza się badanie (aktualna sytuacja, w której znajduje się przedsiębiorca).

W innych badaniach analizowano takie zmienne jak: motywację osiągnięć oraz umiejscowienie poczucia kontroli. Pierwsza z tych cech jest definiowana, jako tendencja jednostki do systematycznego usprawniania własnych działań oraz dążenie do doskonałości, zaś druga cecha- poczucie umiejscowienia kontroli zakłada, że człowiek różni się sposobem interpretacji zdarzeń. W przypadku odnoszenia sukcesów lub ponoszenia porażek każda osoba w inny sposób tłumaczy ich przyczyny. W obu tych obszarach dostrzeżono różnicę. Przedsiębiorcy cechują się zarówno wysokim poziomem motywacji osiągnięć oraz mają większą skłonność do przypisywania sobie sprawstwa.

Prowadzenie własnego biznesu wiąże się także z pewnym ryzykiem. Dlatego wiele osób postrzega przedsiębiorców, jako bardziej skłonnych do ryzykowania. Czy rzeczywiście badania potwierdzają takie założenie? W artykule „Przedsiębiorczość i ryzykowanie” Macko i Tyszka przytaczają badania Brockhausa, w których wzięły udział trzy grupy- właściciele firm oraz grupa menadżerów, (zaraz po awansie oraz niedawno zatrudnieni).
Do określenia poziomu ryzyka zastosowano kwestionariusz Kogana- Walacha, który składa się z 12 opisanych sytuacji.  Uzyskane wyniki nie ujawniły żadnych różnic w obu grupach. Dlaczego tak jest? Być może przedsiębiorcy nie mają takiej skłonności. Autorzy artykułu zadali sobie pytanie:, O jakim ryzyku mówimy? Zdaniem badaczy każdy z nas przejawia różny stosunek wobec ryzyka i w inny sposób może go ujawniać. Jeśli ktoś ryzykuje
w jednej sferze np. inwestując na giełdzie, nie koniecznie musi wykazać taką skłonnością
w innym obszarze.

Interesujące badania przeprowadziły studentki- Małgorzata Królikowska i Aleksandra Szymańska pod kierunkiem prof. T. Tyszki.  Do udziału w nich zaproszono przedsiębiorców z Opoczna oraz studentów z różnych uczelni. Badani mieli się zapoznać z opisem trzech planowanych inwestycji- sklepu, baru i kwiaciarni, następnie ich zadaniem było ocenić: czy dany biznes ma szanse na przetrwanie oraz na ile jego powodzenie jest zależne od starań samego przedsiębiorcy (wysiłku, który włoży w jego rozwój, zdolności). Wyniki pokazały, że te dwa aspekty- są ze sobą wysoko skorelowane. Oceny szans powodzenia danego biznesu były wyższe w grupie przedsiębiorców niż wśród studentów. Co pokazuje, że właściciele firm postrzegają poszczególne inwestycje, jako mniej ryzykowne, w porównaniu do osób, które nie prowadzą własnego biznesu. Ponadto przedsiębiorcy w większym stopniu niż nie- przedsiębiorcy uważają, że sukces w biznesie w dużej mierze jest zależny od wysiłku oraz zdolności właściciela firmy.

Podsumowanie

Wysoki wskaźnik niepowodzeń biznesowych w Polsce skłania do refleksji. Zastanawiamy się, jakie cechy osobowości posiadają przedsiębiorcy, którzy odnoszą sukcesy
w sferze biznesowej? Zadajemy sobie pytanie - czy każdy ma szansę stworzyć dochodowe przedsięwzięcie i co powinno stanowić jego fundament? Czytając biografię znanych osób ze świata biznesu, możemy spotkać się z różnym podejściem do zarządzania własną firmą. Mimo, iż naukowcy starają się szeroko patrzeć na przedsiębiorczość analizując czynniki osobowościowe, demograficzne, środowiskowe, a nawet genetyczne. Należy pamiętać, że nie ma jednego, idealnego wzorca, ani zamkniętego zbioru cech, który może zagwarantować powodzenie w biznesie. Rafał Brzoska, prezes grupy Integer, tak mówi
o rozwijaniu biznesu: "W moim przekonaniu odpowiedzią jest - bądź cierpliwy, uczciwy, sumienny, bardzo ambitny i...- to jest recepta, w której zawsze zabraknie jakiegoś składnika. Jest on już właściwy danej osobie. Uważam, że każdy z nas jest indywidualnością i każdy może opierając się na własnej intuicji opracować własną strategię biznesową."
Co pokazały dotychczasowe badania?

• Przedsiębiorcy są mniej ugodowi, bardziej otwarci na doświadczenie, sumienni oraz mniej neurotyczni w porównaniu do menadżerów.
• Cechują się wysokim poziomem motywacji osiągnięć oraz częściej niż inni postrzegają, że wiele spraw zależy od nich samych.
• Właściciele firm nie są skrajnymi ryzykantami. Badacze twierdzą, że wybierają raczej umiarkowany stopień ryzyka. Nie są również w stanie podejmować każdego rodzaju ryzyka. Przede wszystkim nie wybierają takich sytuacji ryzykownych, gdzie wynik zależy wyłącznie od losu.

 Bibliografia:

• Branson, R. (2006). Zaryzykuj- zrób to! Lekcja życia. Wydawnictwo Natalis.
• Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2013 r., Główny Urząd Statystyczny (2014), Departament Przedsiębiorstw, Warszawa.
• Isaacson, W. (2011). Stev Jobs, Wydawnictwo Insignis Media.   
• Kaczmarek, M., Kaczmarek - Kurczak, P. (2012). Przegląd metaanaliz dotyczących związku cech osobowości i przedsiębiorczości. W stronę modelu badań. Management and Business Administration. Central Europe, 1 (12), 53- 57.
• Kowalewska, A. (2011). II Szansa dla przedsiębiorców. Raport z badań, Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• Łapiński, J. (2011). Stan sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• Oksanowicz, P. (2015). Jutro w Nowym Jorku, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Tyszka, T., Macko, A. (2005). Przedsiębiorczość i ryzykowanie.Decyzje,4 (12), 30- 47
• Zaleśkiewicz, T. (2004). Przedsiębiorczość i podejmowanie ryzyka (s. 308- 313), w: Tyszka, T., Psychologia ekonomiczna, Sopot: GWP.