Istota turkusowego podejścia. Recenzja książki "Od hierarchii do turkusu"

Moje doświadczenia związane z pracą w różnych modelach kultur organizacyjnych, zainspirowały mnie do poszukiwań takich rozwiązań, w których człowiek może realizować swoje poczucie misji i sensu w pracy. Książkę Frederica Laloux pt. „Pracować inaczej” oraz lekturę prof. Andrzeja Blikle pn. „Doktryna jakości. Rzecz o turkusowej samoorganizacji”, które przedstawiają odmienny paradygmat zarządzania- poleciła mi koleżanka. Temat ten zainteresował nas od czasu założenia stowarzyszenia, którego celem jest realizacja projektów społecznych. Chcemy zbudować organizację na podstawie tego paradygmatu.

Próbując znaleźć informację dotyczącą rozwoju tego podejścia w Polsce znalazłam cykl- turkusowych webinarów, które prowadzi Marek Wzorek, executive coach, przedsiębiorca i wykładowca. We wrześniu tego roku ukazała się również jego książka pt. „Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku”, którą chciałabym Wam zarekomendować.

Jest to pozycja, wobec której nie może przejść obojętnie szef, pracownik, jak również osoby, dla których praca jest pasją oraz Ci wszyscy, którzy doświadczyli w organizacji pewnych dysfunkcji na różnych poziomach jej funkcjonowania. 

Dla mnie jest to publikacja niezwykła z kilku powodów. Przede wszystkim jest osadzona w polskich realiach, znajdziemy w niej przykłady m.in. wielu polskich organizacji, które funkcjonują zgodnie z założeniem samoorganizujących się zespołów. Autor odwołuje się do swojego doświadczenie zawodowego, pokazując w ten sposób, że zmiana paradygmatu zarządzania jest możliwa i dotyczy obecnie wielu firm. Książka została opatrzona wartościowymi ćwiczeniami, które skłaniają odbiorcę do refleksji nad własnym stylem przywództwa oraz kulturą organizacyjną w firmie.

Lektura jest trafną odpowiedzią na trapiące dziś wiele organizacji „choroby”, które dotyczą takich wymiarów funkcjonowania jak: niski poziom motywacji i zaangażowania pracowników, obniżony poziom zaufania społecznego i biznesowego Polaków, dominacja kultury folwarcznej w polskiej kulturze organizacyjnej, czy też tendencja do kontrolującego stylu przywództwa.

Książka pomaga zrozumieć istotę turkusowego podejścia do zarządzania, którego filarem są trzy komponenty:

- samoorganizacja,

- ewolucyjny sens istnienia,

- dążenie do pełni.

Marek Wzorek motywuje odbiorcę do zmiany stylu przywództwa i rozpoczęcia drogi- od postawy Ego do Eco lidera. Podpowiada, w jaki sposób w dwunastu krokach przejść etap transformacji na poziomie całej organizacji oraz własnego stylu zarządzania. Autor przekonuje nas, że każdy ma wpływ na najbliższe otoczenie, dlatego warto tworzyć wspierające się społeczności oparte na zaufaniu. Książkę rozpoczyna manifest autora skierowany przeciwko systemom kontroli i hierarchii, które wciąż są normą w wielu firmach. Jednak jest to droga donikąd, zdaniem autora. Utrzymywanie takiego podejścia niszczy to, co najcenniejsze w człowieku- kreatywność i innowacyjne spojrzenie. Bez wątpienia jest to system przestarzały i właśnie nadszedł jego zmierzch. Autonomia w zakresie podejmowania decyzji oraz odrzucenie metody „kija i marchewki” - powyższe działania pozwolą rozbudzić u człowieka zaangażowanie i wydobyć jego potencjał.

Zmiana podejścia

W rozdziale drugim czytelnik wyruszy w niesamowitą podróż po stadiach rozwoju organizacji oraz formowania się grup i tworzenia społeczności. Autor książki przyjmuje klasyfikację zgodną z terminologią wprowadzoną przez Frederica Laloux w książce pt. „Pracować inaczej”. Poszczególny kolor opisuje konkretny etap ewolucji.

Na poziomie podczerwonym, dominującą metaforą jest ogień, a nadrzędną wartością- przetrwanie.
W rzeczywistości purpurowej -człowiek był częścią plemienia, w świecie czerwonym zaś dominowała agresja i przemoc, wzmacniana przez władzę wodzowską. W świecie bursztynowym z kolei dużego znaczenia nabiera hierarchia i autorytet, podejście pomarańczowe jest zdominowane przez osiągnięcia, wysoką efektywność i kontrolę. W rzeczywistości zielonej kluczową metaforą jest rodzina, a relacje z drugim człowiekiem wychodzą na pierwszy plan. Opis kończy podejście TURKUSOWE, gdzie pojawia się metafora żywego organizmu oraz fundamenty tego paradygmatu, czyli samoorganizacja, ewolucyjny sens istnienia i dążenie do pełni. Opis każdego podejścia rozpoczyna historia, która przenosi odbiorcę w świat narracji i pomaga zrozumieć jego istotę. Ponadto opisy wzbogacone są przykładami filmów, które nie tylko uatrakcyjniają i wzmacniają przekaz, ale przede wszystkim pomagają przeanalizować i zrozumieć ewolucję organizowania się pracy ludzkiej.

Celem autora nie jest ocena żadnego z podejść, a jedynie próba zrozumienia status quo. Analiza każdego paradygmatu pokazuje, że na poziomie świadomości człowiek jest obecnie gotowy do tworzenia złożonych sieci społecznych opartych na zaufaniu.

Czytelnik znajdzie w książce liczne argumenty pokazujące, iż turkus nie jest jedynie przejściowym podejściem, gdyż ma swoje uzasadnienie w badaniach dotyczących kultur organizacyjnych. Poprzez nawiązanie do historii zarządzania autor podkreśla, iż samoorganizacja nie jest nowym tematem, czy też chwilową modą lub trendem. Powyższym zagadnieniem zajmowali się lub nadal zajmują się tacy badacze jak: Eric Trist, Frederic Laloux, Henry Mintzberg, natomiast historia pierwszych firm, które odrzuciły hierarchiczne podejście, sięga już początków XX wieku.

Czy turkusowy paradygmat stanie się powszechnym podejściem?

Autor przekonuje nas, że zdecydowanie tak! Ten procesu już się rozpoczął. Marek Wzorek publikuje w książce inspirujące wywiady z przedstawicielami samoorganizujących się firm, takich jak: Rahim Blak, SoftwareMill sp. z. o. o., Igus, Boldare sp. z o.o., BT Diuna, Springest B.V. Znajdziemy wśród nich organizacje z różnych branż. Ich reprezentanci w rozmowie z autorem opowiadają o korzyściach, które przyniosła zmiana paradygmatu zarządzania, ale również szczerze dzielą się trudnościami, które pojawiły się na drodze do turkusu.

Autor książki stawia również na koniec fundamentalne i zarazem trudne pytanie, które brzmi następująco: „Jak utrzymać już przekształconą organizację lub całe społeczeństwo na pewnym, dobrym poziomie rozwoju? Tego na 100% niestety nie wiem. Wiem jednak, że najtrudniejszym elementem zmiany od EGO do ECO, zarówno dla małego zespołu, całej organizacji, jak i całej społeczności, jest utrzymanie przeprowadzonej zmiany na określonym poziomie”.

  

Dla mnie lektura stała się inspiracją do poszukiwań odpowiedzi na powyższe pytanie oraz zmotywowała do indywidualnego studiowania badań związanych z tym zagadnieniem.

Więcej znajdziesz w:

Wzorek, M. (2019). Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku. Gliwice: Wydawnictwo HELION.